Interview | Op de Faculteit Science and Engineering van de Universiteit Maastricht ontwikkelde Dieudonnée van de Willige een speciaal trainingsprogramma voor wetenschappers. Deze Scicom Incubator bestaat uit een masterclass, financiering en mentoring op het gebied van wetenschapscommunicatie. ‘Ik heb een cursus ontwikkeld die ik zelf had willen hebben als promovendus.’
Het was ergens na middernacht bijna drie jaar geleden dat Dieudonnée van de Willige, een bijdrage op linkedin gooide. ‘Even over Erkennen en Waarderen’ begint het bericht onder een foto van een inslagkrater. De aanleiding was, inderdaad, het gelijknamige programma om prestaties gelijkwaardiger te beoordelen binnen de wetenschap.
Geen ver-van-je bed-show
Dieudonnée, op dat moment adviseur wetenschapscommunicatie op de Faculty of Science and Engineering, vond dat de wetenschapscommunicatoren op de universiteiten meer betrokken moesten zijn bij Erkennen en Waarderen. ‘Het is namelijk niet een ver- van-je-bed-show. Goed inbedden van wetenschapscommunicatie in Erkennen en Waarderen is van cruciaal belang’, zo vertelt ze nu.
Op zoek naar meer inspiratie? Lees ook onze NEWSbrief!
Volgens Dieudonnée moet die communicatie er anders uit gaan zien. ‘Als je echt serieus bent over Erkennen en Waarderen dan moet de afdeling communicatie voor een stuk ander werk gaan doen, en wetenschappers zelf een deel van het werk van de wetenschapscommunicatoren gaan doen. Dat werd het onderwerp van een vervolgblog. ‘Je wil je als communicatieafdeling dan bezig gaan houden met het professionaliseren van wetenschappers, in plaats van met het uitvoeren van de communicatie zelf. En dan wel op zo’n manier dat je kwaliteit stimuleert: het kan opeens een soort loopbaanbegeleiding worden.’
Stuur op proces
Het betekent ook op een andere manier kijken naar wetenschapscommunicatie. ‘Stuur niet op makkelijke uitkomsten, maar beloon ook risicovolle projecten die kunnen mislukken, waar wel heel goed over nagedacht is.’ Kijk dus of het plan van aanpak goed in elkaar zit en evalueer dat goed en waardeer de kennis en kunde van wetenschappers.
Daarnaast moet de universiteit volgens Dieudonnée meer onderscheid gaan maken tussen echte maatschappelijke impact en alle middelen die daarvoor gebruikt worden, zoals blogs, evenementen of media-aandacht.
Ook moet het speelveld voor wetenschapscommunicatie eerlijker worden. ‘Het moet niet uitmaken of je astronoom bent of schoenveter-specialist, de startkans om je professioneel te kunnen ontwikkelen moet voor iedereen hetzelfde zijn.’
Blanco cheque
Dieudonnée verwachtte weinig van de blogs, maar haar facultaire directeur reageerde positief. ‘Hij zei “wat is nodig om dit in de praktijk te brengen?”. En na een pitch bleek de opstartfinanciering geen enkel probleem.’
Daarmee bracht ze haar ideeën in de praktijk. Het resultaat was de Science Communication Incubator: een pilotprogramma voor wetenschappers dat in 2023 startte. ‘Bij de incubator heb ik teruggegrepen op mijn eigen ervaring als promovendus. Er zat een soort leegte aan informatie over het wetenschapscommunicatieveld. Dus ik heb een cursus ontwikkeld die ik zelf had willen hebben, die al die informatie wel bevat.’ Het hoofddoel was om de institutionalisering van wetenschapscommunicatie binnen de wetenschap zelf te stimuleren.
De Scicom Incubator bestond ten eerste uit een driedaagse masterclass die de onderzoekers hielp bij het ontwerpen van een plan voor een project. Daarbij kwam veel theorie voorbij en best practices. Wat is wetenschapscommunicatie? Waarom werkt het deficit-model – het idee dat meer kennis bij de burger leidt tot een positieve houding ten opzichte van wetenschap – (vaak) niet? Ook was er aandacht voor beleidstrends en het veld van wetenschapscommunicatie zelf. Met een kleine financiering konden de onderzoekers vervolgens het project gaan uitvoeren. Vanaf dat moment ondersteunde een mentor hen.
Zelfredzaamheid
‘De resultaten waren heel gevarieerd. We hadden twee juridisch psychologen die wilden dat advocaten hun kennis gingen gebruiken. Zij hebben vervolgens een cursusprogramma voor advocaten ontwikkeld, dat mee kon tellen voor verplichte bijscholing, en zo heel snel hun basisidee bereikt.’
‘Maar we hadden ook een zeer ambitieus project van een paleontoloog die meer aandacht van toeristen voor archeologie op Mallorca wilde bereiken. Het was een heel uitgebreid project met QR-codes over het hele eiland, maar inmiddels is het teruggebracht tot een haalbaar begin. Dat betekende niet alleen een andere projectopzet maar ook betrokkenheid van meer collega’s en studenten.’
Het principe van de Scicom Incubator dat wetenschappers leren om zelfredzamer en beter te communiceren zorgt ook voor een andere structuur in de organisatie. ‘De deelnemers van het project zijn ook interne ambassadeurs voor wetenschapscommunicatie geworden. Hun leidinggevenden weten van hun deelname en ambities. Ons doel is om in iedere vakgroep zo iemand te hebben. Zo creëer je zelfredzaamheid en zorg je ook voor meer professionele kennis over wetenschapscommunicatie binnen de wetenschap zelf’
Dieudonnée van de Willige is adjunct-directeur van de Faculty of Science and Engineering (FSE) op de Universiteit Maastricht. Een vervolg op de Scicom Incubator gaat in 2025 van start. Wil je meer weten? Meer informatie vind je hier of stuur een bericht naar Tim Hiert, die het project deze keer zal coördineren.